Đề cương ôn HKI hóa học 8

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I

MÔN: Hoá học 8

A. LÝ THUYẾT

1. Khái niệm nguyên tử, phân tử, nguyên tử khối, phân tử khối.

- Nguyên tử là hạt vô cùng nhỏ và trung hòa về điện. Nguyên tử gồm hạt nhân mang điện tích dương và vỏ tạo bởi một hay nhiều electron mang điện tích âm :

            - Hạt nhân tạo bởi proton(p) và nơtron

            - Trong mỗi nguyên tử : p(+) = e (-)

            - Electron luôn chuyển động quanh hạt nhân và sắp xếp thành từng lớp.

- Nguyên tố hóa học là tập hợp những nguyên tử cùng loại, có cùng số p trong hạt nhân.

- Kí hiệu hóa học biểu diễn nguyên tố và chỉ một nguyên tử của nguyên tố đó.

Nguyên tử khối là khối lượng của nguyên tử tính bằng đơn vị cacbon. Mỗi nguyên tố có nguyên tử khối riêng biệt.

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.

- Phân tử là hạt hợp thành của hầy hết các chất,các đơn chất kim loại… có hạt hợp thành là nguyên tử.

- Phân tử khối là khối lượng của phân tử tính bằng đơn vị cacbon, bằng tổng nguyên tử khối của các nguyên tử trong phân tử.

2. Thế nào là đơn chất , hợp chất. Cho ví dụ?

- Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học. Ví dụ : khí hiđro, lưu huỳnh, kẽm, natri,…

- Hợp chất là những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên. Ví dụ : Nước tạo nên từ hai nguyên tố hóa học là H và O.

3. Công thức hóa học dùng biểu diễn chất :

            + Đơn chất : A ( đơn chất kim loại và một vài phi kim như : S,C … )

            + Đơn chất : A_x ( phần lớn đơn chất phi kim, thường x = 2 )

            + Hợp chất : A_xB_y ,A_xB_yC_z …

 - Mỗi công thức hóa học chỉ một phân tử của chất ( trừ đơn chất A ) và cho biết :

            + Nguyên tố tạo ra chất.

            + Số nguyên tử của mỗi nguyên tố và phân tử khối.

4. Phát biểu quy tắc hóa trị . Viết biểu thức.

- Hóa trị của nguyên tố ( hay nhóm nguyên tử ) là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử ( hay nhóm nguyên tử ), được xác định theo hóa trị của H chọn làm một đơn vị và hóa trị của O là hai đơn vị

- Quy tắc hóa trị : Trong công thức hóa học,tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia.

- Biểu thức :   

à x × a = y × b . B có thể là nhóm nguyên tử,ví dụ :  Ca(OH)₂ ­,ta có 1 × II = 2 × 1

­ Vận dụng :

+ Tính hóa trị chưa biết : biết x,y và a ( hoặc b) tính được b (hoặc a)

+ Lập công thức hóa học khi biết a và b :

            - Viết công thức dạng chung

            -  Viết biểu thức quy tắc hóa trị, chuyển tỉ lệ :

à Lấy x = b hoặc b’ và y = a hay a’ ( Nếu a’,b’ là những số nguyên đơn giản hơn so với a,b)

6.Sự biến đổi của chất :

            - Hiện tượng chất biến đổi mà vẫn giữ nguyên là chất ban đầu được gọi là hiện tượng vật lý.

            - Hiện tượng chất biến đổi có tạo ra chất khác, được gọi là hiện tượng hóa học.

7.Phản ứng hóa học :

            - Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất k=hác.

            - Trong phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.

            - Phản ứng xảy ra được khi các chất tham gia tiếp xúc với nhau, có trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần chất xúc tác.

            - Nhận biết phản ứng xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành : Có tính chất khác như màu sắc,trạng thái. Hoắc sự tỏa nhiệt và phát sáng.

8. Định luật bảo toàn khối lượng :                       A + B → C + D

- Định luật : Trong một phản ứng hóa hoc, tổng khối lượng của các sản phẩm bằng tổng khối lượng của các chất tham gia phản ứng.

- Biếu thức :                                                 m_A +  m_B  =  m_C  +  m_D

9.         Phương trình hóa học : biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học.

- Ba bước lấp phương trình hóa học : Viết sơ đồ phản ứng,Cân bằng phương trình, Viết phương trình hóa học

- Phương trình hóa học cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, số phân tử giữa các chất cũng như từng cặp chất trong phản ứng.

8. Các công thức chuyển đổi giữa khối lượng, thể tích và lượng chất.

- Mol (n) là lượng chất có chứa N nguyên tử hoặc phân tử của chất đó.

con số 6.10²³ là số Avogađro, kí hiệu là N

- Khối lượng mol (M)  của một chất là khối lượng tính bằng gam của N nguyên tử hoặc phân tử chất đó

- Thể tích mol (l) của chất khí là thể tích chiếm bơi N phân tử của chất khí đó.

	m = n × M (g)

 

rút ra

- Thể tích khí chất khí : + Ở điều kiện tiêu chuẩn :  =  (l)

                                           + Ở điều kiện thường       :  V = n × 24 = (l)

9. Tỷ khối của chất khí.

- Khí A đối với khí B :          - Khí A đối với không khí :

B. BÀI TẬP

Dạng bài tập 1: Phân loại đơn chất, hợp chất

   Phân loại các chất sau theo đơn chất, hợp chất: khí hidro, nước , đường saccarozo (C₁₂H₂₂O₁₁ ),  nhôm oxit (Al₂O₃), đá vôi (CaCO₃), khí cacbonic (CO₂), muối ăn (NaCl), dây đồng, bột lưu huỳnh, khí Clo.

Dạng bài tập 2: Hóa trị

Bài tập mẫu:  a) Tính hóa trị của nguyên tố N trong hợp chất N₂O₅

Giải: Gọi a là hóa trị của nguyên tố N trong hợp chất N₂O₅ (a>O)

Ta có:    _{a     II}

              N₂O₅       a*2 = 5*II       a =     a = V     Vậy trong CT hợp chất N₂O₅ thì N(V)

Bài tập mẫu:  b) Tính hóa trị của nguyên tố S trong hợp chất SO₂ 

Giải: Gọi a là hóa trị của nguyên tố S trong hợp chất SO₂  (a>O)

Ta có:   _{a   II}

              SO₂        a*1 = 2*II       a =     a = IV     Vậy trong CT hợp chất SO₂  thì S(IV)

Bài tập mẫu:  c) Tính hóa trị của nhóm PO₄ trong hợp chất Ca₃(PO₄)₂ , biết nguyên tố Ca(II)  

Giải: Gọi b là hóa trị của nhóm PO₄ trong hợp chất Ca₃(PO₄)₂   (b>O)

Ta có:     _{II      b}

            Ca₃(PO₄)₂   3*II = 2*b    b =     b = III    Vậy trong CT hợp chất Ca₃(PO₄)₂ thì PO₄ (III

Câu1: Xác định nhanh hóa trị của mỗi nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử trong các hợp chất sau đây: NO ;  NO₂ ;  N₂O₃ ; N₂O₅; NH₃; HCl; H₂SO₄; H₃PO₄; Ba(OH)₂; Na₂SO₄; NaNO₃; K₂CO₃ ; K₃PO₄ ; Ca(HCO₃)₂ Na₂HPO₄ ; Al(HSO₄)₃ ; Mg(H₂PO₄)₂

Câu 2: Lập nhanh CTHH của những hợp chất sau tao bởi:

P ( III ) và O; N ( III )và H; Fe (II) và O; Cu (II) và OH; Ca và NO₃; Ag và SO₄, Ba và PO₄; Fe (III) và SO₄, Al và SO₄; NH₄ (I) và NO₃

Dạng bài tập 3: Định luật bảo toàn khối lượng

Câu 1: Có thể thu được kim loại sắt bằng cách cho khí cacbon monoxit CO tác dụng với chất sắt (III) oxit . Khối lượng của kim loại sắt thu được là bao nhiêu khi cho 16,8 kg CO tác dụng hết với 32 kg sắt (III) oxit thì có 26,4 kg CO₂ sinh ra.

Câu 2: Khi nung nóng quặng đồng malachite, chất này bị phân hủy thành đồng II oxit CuO, hơi nước và khí cacbonic.

Tính khối lượng của khí cacbonic sinh ra nếu khối lượng malachite mang nung là 2,22g, thu được 1,60 g đồng II oxit và 0,18 g nước.

a.                   Nếu thu được 6 g đồng II oxit; 0,9 g nước và 2,2 g khí cacsbonic thì khối lượng quặng đem nung là bao nhiêu?

Dạng bài tập 4: Phương trình hóa học

11/  Fe(0H)3     Fe203  +    H20 12/    Fe(0H)3  +    HCl      FeCl3  +    H20 13/    CaCl2  +    AgN03     Ca(N03)2  +  AgCl  14/    P  +    02      P205 15/    N205  +    H20      HN03 16/    Zn  +    HCl      ZnCl2  +    H2 17/    Al   +    CuCl2      AlCl3  +    Cu 18/    C02  +    Ca(0H)2      CaC03 +    H20 19/    S02  +    Ba(0H)2      BaS03 +    H20 20/    KMn04      K2Mn04  +   Mn02  +   02

Chọn hệ số thích hợp để cân bằng các phản ứng sau:

1/    Al  +    O₂      Al₂O₃

2/    K  +    0₂     K₂O

3/    Al(0H)₃       Al₂0₃  +    H₂0

4/    Al₂0₃  +    HCl       AlCl₃  +    H₂0

5/    Al  +    HCl       AlCl₃  +    H₂

6/    Fe0  +    HCl      FeCl₂  +    H₂0

7/    Fe₂0₃  +    H₂S0₄       Fe₂(S0₄)₃  +    H₂0

8/    Na0H  +    H₂S0₄      Na₂S0₄  +    H₂0

9/    Ca(0H)₂  +    FeCl₃     CaCl₂  +   Fe(0H)₃ 

10/  BaCl₂  +    H₂S0₄      BaS0₄ +   HCl

Dạng bài tập 5: Chuyển đổi giữa khối lượng, thể tích và lượng chất

Câu 1: Hãy tính :

-                     Số mol CO₂ có trong 11g khí CO₂ (đktc)

-                     Thể tích (đktc) của 9.10²³ phân tử khí H₂

Câu 2: Hãy cho biết 67,2 lít khí oxi (đktc)

-                      Có bao nhiêu mol oxi?

-                     Có bao nhiêu phân tử khí oxi?

-                     Có khối lượng bao nhiêu gam?

-                     Cần phải lấy bao nhiêu gam khí N₂ để có số phan tử gấp 4 lần số phân tử có trong 3.2 g khí oxi.

Câu 3: Một hỗn hợp gồm 1,5 mol khí O₂; 2,5 mol khí N₂; 1,2.1023 phân tử H₂ và 6,4 g khó SO₂.

-                     Tính thể tích của hỗn hợp khí đó ở đktc.

-                     Tính khối lượng của hỗn hợp khí trên.

Dạng bài tập 6: Tính theo công thức hóa học:

Bài tập mẫu: a) Tính thành phần phần trăm về khối lượng của mỗi nguyên tố trong hợp chất NaOH

Ta có: M= 23+16+1= 40 (g)

        è %Na = 100% = 57,5 (%) ;  %O = 100% = 4O (%) ; %H = 100% = 2,5 (%)

Bài tập mẫu: b) Tính thành phần phần trăm về khối lượng của mỗi nguyên tố trong hợp chất Fe(OH)₃

Ta có: M = 56+(16+1)*3 = 107 (g)

        è %Fe = 100% = 52,34 (%) ;  %O = 100% = 44,86 (%) ; %H = 100% = 2,80 (%)

Câu 1: Tính phần trăm khối lượng của các nguyên tố trong  hợp chất: NaNO₃; K₂CO₃ , Al(OH)₃, SO₂, SO₃, Fe₂O₃.

Câu 2: Xác định CTHH của hợp chất giữa nguyên tố X với O có %X = 43,67%. Biết X có hóa trị V trong hợp chất với O. (ĐS: P₂O₅)

Câu 3: Hợp chất B có %Al = 15,79%; %S = 28,07%, còn lại là O. Biết khối lượng mol B là 342.Viết CTHH dưới dạng Al_x(SO₄)_y .Xác định CTHH. (ĐS: Al₂(SO₄)₃ )

Câu 4:Một hợp chất khí X có tỉ khối đối với hidro là 8,5. Hãy xác định công thức hóa học của X biết hợp chất khí có thành phần theo khối lượng  là 82,35% N và 17,65% H.(ĐS: NH₃)

Câu 5: Một hợp chất X của S và O có tỉ khối đối với không khí là 2,207.

a.                   Tính M_X (ĐS: 64 đvC)

b.                  Tìm công thức hóa học của hợp chất X biết nguyên tố S chiếm 50% khối lượng, còn lại là O. (ĐS: SO₂)

 Dạng bài tập 7:  Tính toán và viết thành công thức hóa học

Bài tập mẫu: Hợp chất Cr_x(S0₄)₃ có phân tử khối là 392 đvC. Tính x và ghi lại công thức hóa học?

Ta có:  PTK của   Cr_x(S0₄)₃ =  392  Cr_x = 392 – 288  x = 104 : 52 = 2 

Vậy CTHH của hợp chất là   Cr₂(S0₄)₃        

Bài tập tự giải: Tính x và ghi lại công thức hóa học của các hợp chất sau:

1)  Hợp chất Fe₂(S0₄)_x có phân tử khối là 400 đvC. 

2)  Hợp chất Fe_x0₃ có phân tử khối là 160 đvC.                                                                  

3)  Hợp chất Al₂(S0₄)_x có phân tử khối là 342 đvC.                                                                 

4)  Hợp chất K₂(S0₄)_x có phân tử khối là 174 đvC.                                                                  

5)  Hợp chất Ca_x(P0₄)₂ có phân tử khối là 310 đvC.                                                                 

6)  Hợp chất Na_xS0₄ có phân tử khối là 142 đvC.                                                                 

7)  Hợp chất Zn(N0₃)_x có phân tử khối là 189 đvC.                                                                 

8)  Hợp chất Cu(N0₃)_x có phân tử khối là 188 đvC.                                                                 

9)  Hợp chất K_xP0₄ có phân tử khối là 203 đvC.                                                                 

10)  Hợp chất Al(N0₃)_x có phân tử khối là 213 đvC.                                                                 

Dạng bài tập 8: Tính theo phương trình hóa học

Câu 1: Cho 11,2gam Fe tác dụng với dung dịch HCl .Tính:

a. Thể tích khí H₂ thu được ở đktc.(ĐS:4,48 lít)

b. Khối lượng HCl phản ứng.(ĐS:14,6 g)

c. Khối lượng FeCl₂ tạo thành.(ĐS:25,4 g)

Câu 2: Cho phản ứng: 4Al + 3O₂ à 2Al₂O₃. Biết có 2,4.10²² nguyên tử Al phản ứng.

a. Tính thể tích khí O₂ đã tham gia phản ứng ở đktc. Từ đó tính thể tích không khí cần dùng . Biết khí oxi chiếm 1/5 thể tích của không khí.( ĐS: 0,672 lít; 3,36 lít)

b. Tính khối lượng Al₂O₃ tạo thành.(ĐS: 2.04 g)

Câu 3: Lưu huỳnh (S) cháy trong không khí sinh ra khí sunfurơ (SO₂). Phương trình hoá học của phản ứng là   S + O₂  SO₂ .   Hãy cho biết:

a) Những chất tham gia và tạo thành trong phản ứng trên, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất ? Vì sao ?

b) Thể tích khí oxi (đktc) cần dùng để đốt cháy hoàn toàn 1,5 mol nguyên tử lưu huỳnh.(ĐS: 33.6 lít)

c) Khí sunfurơ nặng hay nhẹ hơn không khí ?